รีเทนเนอร์คือเครื่องมือคงสภาพฟัน ที่คุณจำเป็นต้องใส่เมื่อจัดฟันเสร็จ ไม่ว่าคุณจะจัดฟันแบบโลหะ จัดฟันแบบดามอน หรือจัดฟันแบบใส คุณหมอก็จะให้คุณใส่รีเทนเนอร์เพื่อป้องกันฟันของคุณซึ่งเรียงตัวเป็นระเบียบสวยงาม เคลื่อนกลับตำแหน่งเดิมก่อนจัดฟัน 

รีเทนเนอร์มีหลากหลายรูปแบบ ซึ่งมีข้อดีข้อเสีย รวมทั้งราคาที่ต่างกัน แล้วควรเลือกรีเทนเนอร์แบบไหนดี? วันนี้เราจะพาคุณเจาะลึกในทุกแง่มุมของรีเทนเนอร์ที่คุณควรทราบทั้งชนิดของรีเทนเนอร์ แบบไหนที่เหมาะกับคุณ เหตุผลว่าทำไมคุณถึงควรใส่รีเทนเนอร์ แล้วต้องใส่ตลอดวันไหม วิธีการดูแลทำความสะอาดรีเทนเนอร์ควรทำอย่างไร

รีเทนเนอร์คืออะไร ทำไมต้องใส่รีเทนเนอร์หลังจัดฟันเสร็จ ?

รีเทนเนอร์คืออะไร? ทำไมต้องใส่รีเทนเนอร์หลังจัดฟันเสร็จ? – รีเทนเนอร์เป็นเครื่องมือที่ทำจากอะคริลิก พลาสติก และลวด หรือแบบใสที่ทำจากพลาสติกพิเศษทางทันตกรรม ถูกออกแบบและผลิตมาให้พอดีกับรูปร่างของฟันของคุณ เพื่อล๊อคฟันให้อยู่ในตำแหน่งหลังจากจัดฟันเสร็จ ไม่ให้เคลื่อนกลับตำแหน่งเดิม หรือที่เรียกว่า Tooth Relapse

หลังจัดฟันเสร็จ เส้นเอ็น และกล้ามเนื้อรอบๆ ฟันของคุณยังไม่จดจำตำแหน่งใหม่ และมักออกแรงดึงฟันให้เคลื่อนกลับตำแหน่งเดิม รีเทนเนอร์ หรือเครื่องมือคงสภาพฟันจะช่วยแก้ไขปัญหานี้ การลืมใส่รีเทนเนอร์เป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้คุณอาจต้องกลับมาจัดฟันรอบสองอีกครั้ง เราพบว่าคนไข้บางรายเพียงไม่ใส่รีเทนเนอร์ 1 เดือน ฟันก็สามารถเคลื่อนฟันจนต้องมาทำการจัดฟันรอบสองซ้ำแล้ว

รีเทนเนอร์เหมาะกับใคร

• รีเทนเนอร์ เหมาะสำหรับคนไข้ที่จัดฟันเสร็จแล้วทุกคน ไม่ว่าจะจัดฟันแบบโลหะ จัดฟันแบบดามอน หรือ จัดฟันแบบใส d-aligner ก็ตาม
• คนไข้ที่ไม่ได้จัดฟัน คุณหมอไม่แนะนำให้ใส่รีเทนเนอร์ เนื่องจากไม่ได้ประโยชน์ แถมตัวรีเทนเนอร์เองก็เป็นอุปสรรคในการทำความสะอาด มีเศษอาหาร และเชื้อโรคสะสมได้ง่ายหากดูแลรักษาไม่ถูกต้อง
• หากคนไข้ต้องการเรียงฟันที่ซ้อนเกของตัวเอง คุณหมอแนะนำให้จัดฟันดีกว่า เพราะรีเทนเนอร์เป็นเครื่องมือคงสภาพฟัน ไม่สามารถเคลื่อนฟันไปตำแหน่งอื่นเหมือนกับการจัดฟันได้

เราใส่รีเทนเนอร์เพื่ออะไร

ฟันของเรามีความสามารถในการเคลื่อนที่ได้ โดยเฉพาะในช่วง 1-2 ปีแรกหลังจาก จัดฟัน เสร็จ เพราะเป็นระยะที่เซลล์กระดูก และรอบๆ บริเวณรากฟันต้องจดจำตำแหน่งใหม่ การใส่รีเทนเนอร์จึงจำเป็นมากในการคงสภาพฟัน โดยเฉพาะในช่วงแรก

รีเทนเนอร์มีกี่แบบ เลือกแบบไหนดี

1. รีเทนเนอร์แบบใส

รีเทนเนอร์ใส (Clear Retainer) มีลักษณะเป็นแผ่นพลาสติกใส ครอบเฉพาะตัวพัน ไม่มีส่วนของเพดานปาก ทำให้ไม่รบกวนการพูดเหมือนแบบลวด นอกจากนี้ยังยิ้มแล้วไม่เห็นเหล็ก เหมาะกับผู้ที่ต้องการบุคลิกภาพเป็นทางการในการทำงาน อย่างไรก็ตาม รีเทนเนอร์ใสมีข้อเสียอยู่เช่นกัน

ข้อดีของรีเทนเนอร์ใส

• ไม่เห็นลวดเวลายิ้ม ทำให้ไม่รบกวนบุคลิกภาพของคุณ สวยงาม ดูเรียบร้อย เป็นมืออาชีพ
• ไม่ค่อยรบกวนการพูด และการออกเสียง

ข้อเสียของรีเทนเนอร์ใส

• อายุการใช้งานน้อยกว่า ชำรุดเสียหายได้ง่ายกว่า
• ทำความสะอาดยากกว่า เนื่องจากมีลักษณะเป็นหลุม
• น้ำลายสามารถขังอยู่ในรีเทนเนอร์ ทำให้เห็นเป็นฟองอากาศได้ในคนไข้บางคน
• ไม่สามารถปรับแต่งได้ ต้องทำใหม่เท่านั้น
• ไม่เหมาะในการใช้สำหรับคนไข้จัดฟันบางประเภท เช่น ผู้ที่มีภาวะนอนกัดฟัน หรือลักษณะฟันสบลึก ฯลฯ

รีเทนเนอร์แบบลวด หรือรีเทนเนอร์โลหะ เป็นแบบที่พบเห็นได้บ่อยมากที่สุด มีความคงทน ราคาไม่แพง ปรับแต่งเพิ่มเติมได้ แต่ก็ต้องแลกกับการเห็นลวดเวลายิ้ม ซึ่งเป็นจุดที่หลายคนกังวล

ข้อดีของรีเทนเนอร์แบบลวด 

• มีอายุการใช้งานยาวนาน หากดูแลรักษาดีสามารถใช้ไปได้เป็นปีๆ
• สามารถออกแบบตัวอะคริลิกได้เอง – Smile Seasons เปิดโอกาสให้คุณสามารถเลือกผสมสี และใส่สติกเกอร์ หรือใส่ Glitter ในรีเทนเนอร์แบบลวดของคุณเอง
• รีเทนเนอร์แบบลวดถอดทำความสะอาดได้ง่ายกว่าแบบใส
• สามารถปรับแต่ง หรือซ่อมแซมได้หากต้องการ ไม่ต้องทำใหม่ทั้งชิ้น
• รีเทนเนอร์แบบลวดมักมีราคาที่ถูกกว่าแบบใส

ข้อเสียของรีเทนเนอร์แบบลวด

• เห็นลวดเวลายิ้ม ทำให้ไม่เหมาะหากคุณกังวลเรื่องบุคลิกภาพและความสวยงาม
• อาจรบกวนการพูด และการออกเสียง ใช้เวลาค่อนข้างนานกว่าในการทำให้ร่างกายคุ้นชิน

รีเทนเนอร์โลหะมีการทำรีเทนเนอร์เถื่อน หรือรีเทนเนอร์ที่ไม่ได้ทำโดยทันตแพทย์ บ่อยกว่าแบบใส คุณควรเช็คข้อมูลให้ดีว่าคุณจะได้รับการดูแลจากทันตแพทย์ตัวจริง

3. รีเทนเนอร์แบบติดแน่น

รีเทนเนอร์แบบติดแน่น หรือรีเทนเนอร์แบบถาวร เป็นการใช้ลวดบิดเกลียวโค้งตามรูปร่างการเรียงตัวของฟัน ติดเข้าไปที่ด้านในของตัวฟัน ไม่สามารถถอดเข้าถอดออกได้ หากต้องการเอาออกต้องให้คุณหมอเอาออกให้

ข้อดีของรีเทนเนอร์แบบติดแน่น หรือแบบถาวร

• มองไม่เห็นเวลายิ้ม – ฟันของคุณจะดูเป็นธรรมชาติเวลายิ้ม เนื่องจากรีเทนเนอร์ถูกซ่อนไว้ด้านในของตัวฟัน
• ไม่ต้องกังวลจะทำรีเทนเนอร์หาย หรือชำรุด
• ไม่ต้องกลัวว่าจะลืมใส่ – เหมาะสำหรับคนไข้เด็กๆ หรือคนไข้ที่ชอบลืมใส่รีเทนเนอร์เป็นประจำ จนฟันที่ผ่านการจัดฟันมาแล้ว เคลื่อนที่จากตำแหน่งเดิม
• มีอายุการใช้งานที่ยาวนาน

ข้อเสียของรีเทนเนอร์แบบติดแน่น หรือแบบถาวร

• เศษอาหารติดง่ายขึ้น เนื่องจากมีเครื่องมือติดอยู่
• ดูแลสุขอนามัยฟันและช่องปากยากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นการแปรงฟัน หรือใช้ไหมขัดฟัน ซึ่งถ้าดูแลไม่ดีอาจทำให้ฟันผุ เหงือกอักเสบ หรือมีปัญหาทันตกรรมอื่นๆ ตามมา

4. รีเทนเนอร์ไร้เหงือก

รีเทนเนอร์ไร้เหงือก เป็นรีเทนเนอร์แบบแปลกๆ ที่มีเฉพาะในประเทศไทย ติดเครื่องมือจัดฟันที่เรียกว่า Bracket เอาไว้สำหรับใส่เพื่อให้เหมือนกำลังจัดฟันอยู่ คุณหมอ ขอห้ามไม่ให้ไปทำรีเทนเนอร์แบบนี้ นอกจากจะไม่มีประโยชน์แล้ว ยังเสี่ยงกับโรคทันตกรรมอีกมากมาย เป็นแฟชั่นซึ่งไม่คุ้มที่จะทำ หลีกเลี่ยงดีกว่าครับ

ควรเลือกรีเทนเนอร์แบบถอดได้ หรือติดแน่นดี

เลือกรีเทนเนอร์แบบไหนดี ระหว่างถอดได้ กับติดแน่น? แบบถอดได้สามารถถอดออกและทำความสะอาดได้ง่าย คุณหมอมักจะแนะนำรีเทนเนอร์แบบถอดได้ให้กับคนไข้มากกว่า ยกเว้นว่าจะมีข้อบ่งชี้ในการทำรีเทนเนอร์แบบติดแน่น เช่น คนไข้ลืมใส่รีเทนเนอร์บ่อย จนฟันเคลื่อน อย่างไรก็ตามคนไข้ที่เลือกรีเทนเนอร์แบบติดแน่นจำเป็นต้องรักษาสุขภาพช่องปากเป็นอย่างดี

ต้องใส่รีเทนเนอร์นานแค่ไหน กี่ปี

อย่างที่กล่าวไปว่าในช่วงแรกที่เพิ่งจัดฟันเสร็จ ไม่ว่าจะจัดฟันแบบโลหะ หรือ จัดฟันแบบใส invisalign เซลล์รอบๆ รากฟัน รวมทั้ง กล้ามเนื้อ และเส้นเอ็นต่างๆ ยังไม่จดจำตำแหน่งฟันใหม่ ทำให้ฟันเคลื่อนกลับไปในตำแหน่งเดิมได้ง่ายและเร็วมาก ดังนั้น เรามีคำแนะนำในการใส่รีเทนเนอร์ที่ถูกต้อง ดังนี้

• ช่วง 6 เดือนแรก – คุณควรใส่รีเทนเนอร์อย่างน้อย 22 ชม.ต่อวัน แปลว่าควรใส่ตลอดเวลายกเว้นตอนรับประทานอาหาร และตอนแปรงฟันเท่านั้น
• ช่วง 6 เดือน ถึง 2 ปี – คุณสามารถใส่รีเทนเนอร์เฉพาะตอนเข้านอนได้
• 2 ปีขึ้นไป – คุณยังต้องใส่รีเทนเนอร์ไปตลอดชีวิต หากไม่อยากต้องจัดฟันใหม่ แต่สามารถใส่น้อยลงได้ โดยคร่าวๆ คือคุณสามารถใส่นอนวันเว้นวันได้

ขั้นตอนการทำรีเทนเนอร์กับทันตแพทย์

รีเทนเนอร์ต้องมีขนาดและรูปร่างที่พอดีกับฟันของคนไข้ ขั้นตอนแรกคือการพิมพ์โมเดลฟัน เพื่อส่งให้ห้องแลปทันตกรรมที่ได้มาตราฐานผลิตชิ้นงานออกมา

หลังจากนั้น คุณหมอจะนัดคุณเข้ามาใส่รีเทนเนอร์ และปรับแต่งเพิ่มเติมตามความเหมาะสม เพื่อให้แน่ใจว่าคุณสามารถใส่รีเทนเนอร์ได้พอดี และไม่เจ็บปวด นอกจากนี้คุณจะตรวจสุขภาพช่องปากของคุณร่วมด้วย หากมีปัญหาทางทันตกรรมอื่นๆ จะได้แนะนำคุณได้

วิธีการใส่รีเทนเนอร์ที่ถูกต้อง

การใส่รีเทนเนอร์ที่ถูกต้องจะทำให้สามารถคงสภาพฟันได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยมีคำแนะนำดังนี้

1. ตรวจสอบให้ดีว่ากำลังใส่ชิ้นบน หรือชิ้นล่าง
2. ใส่รีเทนเนอร์เข้าไปในปากก่อน อ้าปากกว้างๆ แล้วดันรีเทนเนอร์ให้ครอบตัวฟัน
3. ดันรีเทนเนอร์ให้สุด โดยเฉพาะในส่วนของฟันหลัง หากคุณใช้รีเทนเนอร์แบบใส คุณสามารถกัดยางกัดฟัน chewies แล้วเคี้ยวเบาๆ เพื่อให้แน่ใจว่ารีเทนเนอร์ใสเข้าไปสุดทาง

ปัญหาที่อาจเกิดขึ้นจากการใส่รีเทนเนอร์

1. ฟันผุ

รีเทนเนอร์มีประโยชน์ในการคงสภาพฟันไว้ก็จริง แต่ก็สามารถเกิดการสะสมจะเศษอาหาร และคราบจุลินทรีย์ในระหว่างที่ใส่ได้ ซึ่งจะนำมาสู่โรคทางทันตกรรมอื่นๆ เช่น หินปูน เหงือกอักเสบ และฟัน คุณจึงควรทำความสะอาดรีเทนเนอร์อย่างสม่ำเสมอ รวมทั้งห้ามลืมแปรงฟัน และใช้ไหมขัดฟันทุกวันอีกด้วย

2. รีเทนเนอร์หลวม

รีเทนเนอร์หลวมมักเกิดในรีเทนเนอร์แบบลวดที่เสียหายจากลวดที่ถูกถ่างออก ไม่ว่าจะจากการเคี้ยวของแข็ง หรือจากอุบัติเหตุอื่นๆ รีเทนเนอร์ที่หลวมจะทำให้สูญเสียความสามารถในการคงสภาพฟัน คุณจึงควรติดต่อเรา เพื่อปรับรีเทนเนอร์ใหม่

3. รีเทนเนอร์แน่น คับ ใส่ไม่เข้า

หากคุณไม่สามารถใส่รีเทนเนอร์ได้ หรือใส่แล้วแน่นปวดมากผิดปกติ สาเหตุมักจะเกิดจากการที่คุณไม่ได้ใส่รีเทนเนอร์เป็นเวลานานแล้วกลับมาใส่อีกครั้ง หรือรีเทนเนอร์เสียรูปทรงจากความร้อน หรือชำรุดเสียหายจากอุบัติเหตุ

คุณไม่ควรฝืนใส่รีเทนเนอร์ที่แน่น หรือคับจนเกินไป เพราะอาจเกิดการบาดเจ็บต่ออวัยวะในช่องปากได้ นอกจากนั้นอาจทำให้ฟันของคุณเคลื่อนไปอยู่ในตำแหน่งที่ไม่ต้องการ กรุณาติดต่อเราเพื่อแก้ไขหรือทำรีเทนเนอร์ชิ้นใหม่

4. รีเทนเนอร์แตกหัก

รีเทนเนอร์สามารถแตกหักได้ โดยเฉพาะรีเทนเนอร์แบบใสที่เปราะบาง คุณควรเก็บรีเทนเนอร์ไว้ในกล่องเสมอเพื่อป้องกันการชำรุด หากรีเทนเนอร์ของคุณแตกหัก ชำรุดเสียหาย คุณควรเข้ามาทำรีเทนเนอร์ชิ้นใหม่กับเราโดยเร็ว ถ้าปล่อยทิ้งไว้นาน ฟันที่ไม่ได้ใส่รีเทนเนอร์อาจเลื่อนตำแหน่งได้

วิธีการดูแล ทำความสะอาด รีเทนเนอร์

• ใช้แปรง และยาสีฟันทำความสะอาด เวลาเดียวกันกับการแปรงฟันตอนเช้า และก่อนนอน
• ห้ามใช้ยาสีฟันชนิดมีผงขัด เพราะจะทำให้รีเทนเนอร์เสียหาย
• สามารถนำเม็ดฟู่แช่ฟันปลอม ผสมน้ำ 1 แก้ว และแช่รีเทนเนอร์ทิ้งไว้ 5 นาที เพื่อทำความสะอาด
• ห้ามนำรีเทนเนอร์แช่ในน้ำร้อน เพราะจะทำให้ผิดรูป หากต้องการดื่มเครื่องดื่มที่ร้อนจัดให้ถอดรีเทนเนอร์ออกก่อน
• เก็บรีเทนเนอร์ใส่กล่องเสมอ อย่าห่อกระดาษทิชชู่ เพราะจะทำหาย
• มาตรวจเช็ครีเทนเนอร์ตามนัดคุณหมอทุกครั้ง
• หากใส่แล้วเจ็บ หรือหลวม ควรติดต่อเจ้าหน้าที่เพื่อทำนัดเข้ามาตรวจเช็คกับคุณหมอ

ข้อควรระวังในการใช้รีเทนเนอร์

1. การดูแลรีเทนเนอร์อย่างเหมาะสม – คุณต้องทำความสะอาดรีเทนเนอร์อย่างสม่ำเสมอเพื่อป้องกันการสะสมของคราบจุลินทรีย์ หากละเลยอาจทำให้มีกลิ่นปาก เกิดเหงือกอักเสบ หรือฟันผุได้
2. มาพบทันตแพทย์อย่างสม่ำเสมอ – หลังใส่รีเทนเนอร์คุณหมอจะมีนัดตรวจติดตามอาการเป็นระยะ เพื่อเช็คว่ารีเทนเนอร์ใส่ได้พอดีหรือไม่ และอาจมีการปรับรีเทนเนอร์ให้พอดีกับฟันของคุณ
3. ระยะเวลาในการใส่รีเทนเนอร์ – คุณควรใส่รีเทนเนอร์ตามคำแนะนำของคุณหมอ การลืมใส่รีเทนเนอร์บ่อยๆ อาจทำให้คุณต้องกลับมาจัดฟันรอบสองซ้ำอีกครั้ง
4. การเปลี่ยนรีเทนเนอร์ – โดยปกติรีเทนเนอร์มีอายุการใช้งานหลายปี โดยรีเทนเนอร์ลวดจะแข็งแรงกว่า อย่างไรก็ตามหากคุณสังเกตว่ารีเทนเนอร์ของคุณหัก ชำรุด หรือเสื่อมสภาพ คุณควรติดต่อเรา เพื่อทำรีเทนเนอร์อันใหม่
5. อาการแพ้ – คนไข้บางคนอาจมีอาการแพ้ต่อสารที่นำมาทำรีเทนเนอร์ ถึงแม้จะพบได้ไม่บ่อยแต่อาจเกิดอันตรายได้ หากคุณมีอาการบวม หรือแสบร้อนหลังใส่รีเทนเนอร์ควรถอดรีเทนเนอร์ออกแล้วรีบกลับมาพบคุณหมอโดยเร็ว
6. พูดไม่ชัด – รีเทนเนอร์โดยเฉพาะแบบลวดอาจรบกวนการพูดและออกเสียงของคุณในช่วงแรก เมื่อกล้ามเนื้อของคุณปรับตัวในช่วงระยะเวลา 1-2 อาทิตย์ หลังจากนั้นคุณก็จะพูดชัดขึ้น

ไม่ใส่รีเทนเนอร์ 1 เดือน เป็นอะไรไหม ?

การที่คุณไม่ใส่รีเทนเนอร์ 1 เดือน อาจทำให้ฟันเคลื่อนกลับตำแหน่งเดิม จนไม่สามารถใส่รีเทนเนอร์เดิมได้ หรือใส่แต่ปวดมากๆ หากเกิดเหตุการณ์แบบนี้ขึ้นคุณควรรีบกลับมาผมคุณหมอเพื่อตรวจสอบว่าสามารถปรับรีเทนเนอร์ได้หรือไม่ หรือว่าต้องทำใหม่เลย

สรุปเกี่ยวกับรีเทนเนอร์ (Retainer)

รีเทนเนอร์ (Retainer) เป็นเครื่องมือคงสภาพฟันให้อยู่ในตำแหน่งหลังจัดฟัน ไม่เคลื่อนกลับที่เดิม มีทั้งแบบติดแน่น และแบบถอดได้ซึ่งแบ่งเป็นแบบลวดที่มีอายุการใช้งานนานกว่า และแบบใสที่สวยงาม เรียบร้อย

ช่วงแรกปีแรกหลังจัดฟันเสร็จคุณควรใส่รีเทนเนอร์ตลอดเวลา หลังจากนั้นสามารถใส่เฉพาะตอนกลางคืนได้
คุณควรทำความสะอาดรีเทนเนอร์อย่างสม่ำเสมอ หากพบว่ารีเทนเนอร์หลวม หรือคับเกินไป คุณควรเข้ามาพบคุณหมอเพื่อปรับ หรือทำรีเทนเนอร์ใหม่